ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

Συναισθηματική Νοημοσύνη (ΣΝ) είναι η ικανότητα ενός ατόμου να αναγνωρίζει και να κατανοεί τα συναισθήματά του και τα συναισθήματα των άλλων, να τα ελέγχει αποτελεσματικά και να δημιουργεί διαρκώς κίνητρα για τον εαυτόν του.

Επίσης, υπάρχουν κι άλλοι ορισμοί και πολλά σχετικά μοντέλα, όμως τα πιο αναγνωρισμένα είναι αυτά που αναφέρονται στα «συνιστώντα συστατικά» και στα «χαρακτηριστικά» του μοντέλου της ΣΝ.

Υπάρχουν διάφορες κριτικές κατά πόσο η ΣΝ αφορά πράγματι «νοημοσύνη», καθώς και κατά πόσο η ΣΝ έχει περισσότερη εγκυρότητα από το Δείκτη Νοημοσύνης (ΙQ) και τις πέντε διαστάσεις της προσωπικότητας (τάση για νέες εμπειρίες, ευσυνειδησία, εξωστρέφεια, τερπνότητα, νευρωτισμός).

Οι ρίζες της ΣΝ  βρίσκονται στις θεωρίες του Δαρβίνου.  Παρόλο που για πρώτη φορά ο όρος ΣΝ χρησιμοποιήθηκε επίσημα το 1985 από τον Wayne Payne στη διδακτορική του διατριβή «A study of emotion: Developing emotional intelligence», έμμεση αναφορά έγινε προηγουμένως και από άλλους επιστήμονες (1940,1966,1989,1990).

Η θεωρία έγινε ευρέως γνωστή το 1995 όταν κυκλοφόρησε  το βιβλίο του Δρ. Daniel Goleman «Emotional Intelligence».

Τα συνιστώντα συστατικά

Τε πέντε συνιστώντα συστατικά της ΣΝ είναι:

• Αυτοεπίγνωση
• Αυτοέλεγχος

• Παρώθηση
• Κατανόηση
• Κοινωνικές δεξιότητες

Με βάση τα συστατικά αυτά, ένας άνθρωπος με ψηλό δείκτη ΣΝ παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά:

• Είναι διορατικός, ελέγχει τα συναισθήματά του, κατανοεί τις απόψεις και τα συναισθήματα των άλλων και βλέπει τα πράγματα και από τη δική τους οπτική γωνία
• Ελέγχει τις προσωπικές του προκαταλήψεις και δεν  επιτρέπει σ’ αυτές να επηρεάσουν την κρίση του σχετικά με τις ικανότητες των άλλων
• Είναι ικανός να δημιουργεί ομάδες και να παρωθεί τους υφισταμένους του, δεν τους επικρίνει αλλά ασκεί εποικοδομητική κριτική
• Είναι ειλικρινής (όσον αφορά τα συναισθήματα και τις προθέσεις του), υποστηρικτικός, αποφασιστικός και εκφραστικός
• Έχει τα πιο πάνω προσόντα που τον καθιστούν ικανό να εξελιχθεί σε έναν αποτελεσματικό ηγέτη

Πώς βελτιώνεται η ΣΝ

Για να βελτιώσει κάποιος τη Συναισθηματική του Νοημοσύνη πρέπει να:

• αναγνωρίσει τα συναισθήματά του και να αναλάβει προσωπική ευθύνη γι’ αυτά

• προβλέπει τα συναισθήματά του, και
• είναι λιγότερο επιθετικός

Δυνατότητες ΣΝ

Ένας άνθρωπος που καλλιεργεί συστηματικά τη Συναισθηματική του Νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να:

• κατανοεί τα συναισθήματα και τα κίνητρα των προϊσταμένων, των υφισταμένων και των συναδέλφων του, καθώς και τις ανάγκες και τις επιθυμίες των πελατών του
• θέτει κίνητρα στον εαυτόν του ( είναι αυτοπαρωθούμενος)
• ελέγχει τα συναισθήματά του
• εργάζεται υπό πίεση
• συνεργάζεται με άλλους
• εμπνέει και να ηγείται
• παίρνει πρωτοβουλίες
• συνειδητοποιεί τους κινδύνους χωρίς αυτοί να τον φοβίζουν
• πιστεύει στις ικανότητές του και να είναι αισιόδοξος
• κάνει σωστή ιεράρχηση στόχων και αναγκών
• χειρίζεται αποτελεσματικά τις διαφωνίες
• πείθει και να επικοινωνεί αποτελεσματικά.

Διαφορές μεταξύ Διανοητικής Νοημοσύνης (ΔΝ) και Συναισθηματικής Νοημοσύνης (ΣΝ)

Στην εισαγωγή του άρθρου αυτού αναφέρθηκε ότι υπάρχουν κριτικές κατά πόσο  η ΣΝ είναι πιο έγκυρη από τη ΔΝ. Οι οπαδοί της πρώτης επικαλούνται τις πιο κάτω διαφορές για να υποστηρίξουν τις θέσεις τους:

1. Η ΔΝ αφορά το αριθμητικό, γνωστικό κομμάτι, ενώ η ΣΝ σχετίζεται με τα συναισθήματα.
2. Η ΔΝ είναι κάτι προκαθορισμένο από τη γέννηση του ανθρώπου, που εξελίσσεται μέχρι κάποια ηλικία και σταματά, ενώ η ΣΝ είναι κάτι το οποίο μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία
3. Ο δείκτης ΔΝ ελέγχει τη λογική, ενώ η ΣΝ ελέγχει τα συναισθήματά μας τόσο απέναντι στον ίδιό μας τον εαυτό όσο και απέναντι στους άλλους
4. Η ΔΝ επηρεάζει ελάχιστα τις σχέσεις μας με τους άλλους, ενώ η ΣΝ  παίζει καθοριστικό ρόλο στις σχέσεις μας με τους άλλους
5. Η ΔΝ είναι απαραίτητη για τη διεκπεραίωση κάθε μορφής εργασίας, ενώ  η ΣΝ είναι απαραίτητη για τη διαχείριση κάθε μορφής σχέσης.

Τελειώνοντας παραπέμπουμε στις έρευνες που έκανε ο Δρ. Goleman, σύμφωνα με τις οποίες το 80% της αποτελεσματικότητας των διοικητικών στελεχών οφείλεται στην ικανότητα συναισθηματικής νοημοσύνης που αυτά  διαθέτουν.  Δηλαδή, η διανοητική νοημοσύνη συνεισφέρει μόνο 20% στην ικανότητα του ατόμου να λειτουργεί αποτελεσματικά και επιτυχημένα σε μια επιχείρηση.

*Ο Δημήτρης Εργατούδης είναι αφυπηρετήσας (2006) Ανώτερος Διευθυντής της Λαϊκής Τράπεζας και fellow του Ινστιτούτου Τραπεζιτών Λονδίνου.