(mentorship programme)
του Δημήτρη Εργατούδη*
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Μέντορας ήταν το πρόσωπο στο οποίο ο Οδυσσέας εμπιστεύτηκε τον γιο του Τηλέμαχο, όταν αυτός (ο Οδυσσέας) έφευγε για τον Τρωικό Πόλεμο. Σε πολλές περιπτώσεις η θεά Αθηνά έπαιρνε τη μορφή του Μέντορα. Ο Μέντορας (Αθηνά) έδινε στον Τηλέμαχο κατευθύνσεις με τη φιλική του γνώμη και με τον τρόπο αυτό τον επανέφερε τελικά στον πατέρα του. Η λέξη mentor χρησιμοποιήθηκε αρχικά στη Γαλλία και από εκεί μεταφέρθηκε σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες, και ως αντιδάνειο και στην ελληνική. Γενικά σημαίνει τον σύμβουλο και φίλο που δρα ως πνευματικός οδηγός και καθοδηγητής.
Πρόγραμμα καθοδήγησης εργαζομένων (ΠΚΕ)
ΠΚΕ είναι ένα πρόγραμμα με το οποίο επιλέγεται ένας έμπειρος υπάλληλος (ο καθοδηγητής-mentor) στον οποίο ανατίθενται καθήκοντα συμβούλου και καθοδηγητή ενός νεοπροσληφθέντος ή άπειρου υπαλλήλου (ο καθοδηγούμενος – mentee) με στόχο να τον κατευθύνει και να τον βοηθά. Ο καθοδηγητής είναι υπεύθυνος για την παροχή συμβουλών και ανατροφοδότησης προς τον καθοδηγούμενο, στηριζόμενος στις εμπειρίες και τη δαημοσύνη του (του καθοδηγητή).
Προσόντα καθοδηγητή
Καθήκοντα καθοδηγητή μπορεί να αναλάβει οποιοσδήποτε έμπειρος υπάλληλος με επικοινωνιακές ικανότητες, με αναπτυγμένο το αίσθημα της ενσυναίσθησης και με υπερβάλλοντα ζήλο όσον αφορά τη βοήθεια των καθοδηγουμένων που θα του ανατεθούν.
Οφέλη
Από ένα ΠΚΕ επωφελούνται ο καθοδηγούμενος, ο καθοδηγητής και ο οργανισμός, ως εξής:
- Αντιμετώπιση προβλημάτων
Ο καθοδηγητής είναι ο άνθρωπος στον οποίο ο καθοδηγούμενος θα προστρέξει όταν αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, ειδικά στα πρώτα στάδια του προγράμματος.
- Αυτοπεποίθηση
Η αυτοπεποίθηση των καθοδηγουμένων βελτιώνεται, αφού γνωρίζουν ότι στη δύσκολη στιγμή, υπάρχει κάποιος στον οποίο μπορούν να απευθυνθούν για βοήθεια.
- Δικτύωση
Μέρος των καθηκόντων του καθοδηγητή είναι να μοιράζεται με τον καθοδηγούμενο τις σχέσεις και διασυνδέσεις του, εντός και εκτός του οργανισμού. Με τον τρόπο αυτό, ο καθοδηγούμενος κτίζει σχέσεις εμπιστοσύνης με συναδέλφους, συνεργάτες και πελάτες, οι οποίες πιθανόν να του φανούν χρήσιμες στη μελλοντική του πορεία.
- Ικανοποίηση
Με τη βοήθεια και τις νουθεσίες του καθοδηγητή, ο καθοδηγούμενος αρχίζει να παράγει έργο, πολύ πιο νωρίς παρά αν εργαζόταν χωρίς καθοδήγηση. Με τον τρόπο αυτό, αυτοπαρωθείται και ικανοποιείται επειδή αισθάνεται ότι συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων του οργανισμού. Ταυτόχρονα, με την ειλικρινή ανατροφοδότηση του καθοδηγητή του, ο καθοδηγούμενος εντοπίζει έγκαιρα τυχόν αδυναμίες του και προσπαθεί να τις βελτιώσει.
- Στόχοι
Μεγάλη βοήθεια προσφέρει ο καθοδηγητής στην τοποθέτηση ρεαλιστικών στόχων από τον καθοδηγούμενο. Και η βοήθεια του καθοδηγητή συνεχίζεται κατά τη διάρκεια της προσπάθειας του καθοδηγουμένου να πετύχει τους στόχους αυτούς.
Ετοιμασία ΠΚΕ
Ο συχνότερος λόγος για τον οποίο ταλαντούχοι υπάλληλοι υποβάλλουν παραίτηση, είναι η έλλειψη ευκαιριών για ανέλιξη. Είναι εδώ που ένα πετυχημένο ΠΚΕ βοηθά τον υπάλληλο να διευρύνει τις γνώσεις του και να διεκδικήσει με αξιώσεις ανώτερες θέσεις. Για να πετύχει ένα ΠΚΕ πρέπει να καλύπτει και τα εξής:
- Προσλήψεις
Η απλούστερη μορφή ενός ΠΚΕ είναι η εφαρμογή του κατά τις προσλήψεις νέων υπαλλήλων. Ο καθοδηγητής θα εξηγήσει στον καθοδηγούμενο τον τρόπο εργασίας, θα τον ενημερώσει για τις αρχές , τις αξίες και την κουλτούρα του οργανισμού και θα τον βοηθήσει να εγκλιματιστεί γρηγορότερα στο νέο εργασιακό περιβάλλον.
- Πρόγραμμα Ανάπτυξης Στελεχών
Το ΠΚΕ πρέπει να τρέχει παράλληλα με ένα Πρόγραμμα Ανάπτυξης Στελεχών. Ο συνδυασμός αυτός βοηθά ταλαντούχους υπαλλήλους να θέτουν αισιόδοξους στόχους και να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά προκλήσεις και προβλήματα. Με τον τρόπο αυτό επιταχύνεται το Πρόγραμμα Ανάπτυξης Στελεχών, προς όφελος τόσο των στελεχών όσο και του ίδιου του οργανισμού.
- Τηλεργασία
Το ΠΚΕ απέκτησε ιδιαίτερη σημασία με τη ραγδαία ανάπτυξη της τηλεργασίας. Όταν ο υπάλληλος εργάζεται στο γραφείο, εύκολα μπορεί να ζητήσει βοήθεια από έναν συνάδελφό του. Όταν όμως εργάζεται από το σπίτι του, τα πράγματα δυσκολεύουν. Η κατάσταση αμβλύνεται όταν ο υπάλληλος συμμετέχει σε ένα ΠΚΕ, αφού ο καθοδηγούμενος μπορεί με ένα τηλεφώνημα, ένα τηλεφωνικό μήνυμα (SMS) ή ένα ηλεκτρονικό μήνυμα (email) προς τον καθοδηγητή του να λύσει το πρόβλημά του. Και επειδή η επικοινωνία μεταξύ καθοδηγητή και καθοδηγουμένου είναι αμφίδρομη , αυτό συμβάλλει στην αντιμετώπιση της αποξένωσης που συνήθως παρουσιάζουν όσοι εργάζονται με το σύστημα της τηλεργασίας.
- Εντοπισμός μελλοντικών ηγετών
Με το ΠΚΕ εντοπίζονται έγκαιρα στελέχη με ηγετικές ικανότητες, τα οποία υποβοηθούνται και εκπαιδεύονται για να αναπτύξουν περαιτέρω αυτές τους τις ικανότητες και ταυτόχρονα να βελτιωθούν σε τυχόν ελλείψεις που παρουσιάζουν.
- Ενσωμάτωση
Ο καθοδηγητής εύκολα και έγκαιρα εντοπίζει τι προτιμά και τι απεχθάνεται ο καθοδηγούμενος και μπορεί με τον τρόπο αυτό να τον βοηθήσει να ενσωματωθεί νωρίτερα σε ένα εργασιακό περιβάλλον, στο οποίο εργάζονται πρόσωπα διαφορετικής ηλικίας, μόρφωσης, πεποιθήσεων, αντιλήψεων κ.λπ.
Επίλογος
Για να πετύχει ένα ΠΚΕ πρέπει να σχεδιαστεί με βάση τις ιδιαιτερότητες του κάθε οργανισμού. Ευτυχώς η τεχνολογία βοηθά και σ’ αυτόν τον τομέα, αφού στο διαδίκτυο υπάρχουν πλατφόρμες που διευκολύνουν το έργο των οργανισμών που θέλουν να εισαγάγουν ένα ΠΚΕ.
*Αφυπηρετήσαντος (2006) Ανώτερου Διευθυντή της Λαϊκής Τράπεζας και fellow του Ινστιτούτου Τραπεζιτών Λονδίνου.
